Osmanlı döneminde kapıların üzerine işlenen tokmaklar, gelen misafirin erkek veya kadın olduğunu bildiriyordu. Ana tokmak ve ana tokmağın altında küçük bir tokmağın daha yer aldığı kapılardan kalın ses geliyorsa kapıyı çalanın erkek, ince ses geliyorsa kapıyı çalanın kadın olduğu anlaşılıyordu.
Söz konusu bin yıllık gelenek, Erzincan‘ın Kemaliye ilçesinde yaşatılmaya devam ediyor. İlçe sakinleri evlerinin kapılarına işlenen tokmaklar sayesinde, kapıyı çalan misafirin kadın ya da erkek olduğunu görmeden anlayabiliyor.
HER MOTİFİN FARKLI BİR ANLAMI VAR
Aynı zamanda tokmaklar üzerinde bulunan motifler de farklı anlamlar taşıyor. Buna göre lamba motifi ”Evin ocağı sönmesin, hayat daim olsun” anlamını taşırken kuş motifi, ev sahibinin gurbette bir yakınının olduğu ve haber beklediği anlamına geliyor. Sağa sola ayrılan ve kuş kafasını andıran motifler, evin Müslüman bir aileye ait olduğunu vurguluyor. Öküz motifi ise ailenin birlik olduğunu simgeliyor.
Kapı tokmakları hakkında bilgi veren ilçe sakinlerinden Sema Bozik; halıcılık, dokumacılık ve kapı tokmakları gibi eskiden Kemaliye’de bulunan el sanatlarının günümüze ulaşamadığını aktardı. Önceki zamanlarda kapılara işlenen kapı tokmaklarının ise ilçeye gelen yabancıların dikkatini çektiğini belirten Bozik, bin yıllık geleneğin söz konusu kapı tokmaklarıyla yaşatılmaya çalışıldığını ifade etti.
