Ayaz bin Abdullah el Şahabi tarafından 1230’da inşa edilen Çardak Kervansarayı, üzerinde taşıdığı Moğol Ulzii motifi ve Tonyukuk tamgasıyla dikkatleri yeniden üzerine çekti.
Denizli’nin Çardak İlçesi sınırları içinde bulunan ve 13. yüzyılda Selçuklu mimarisinin önemli örneklerinden biri olarak kabul edilen Çardak Kervansarayı, üzerinde yer alan sıra dışı tamgalarla yeniden gündemde.
1230 yılında Ayaz bin Abdullah el Şahabi tarafından yaptırılan tarihi hanın duvarlarında hem Moğol Ulzii tamgası hem de Tonyukuk Yazıtında görülen Türk tamgasının tespit edilmesi, araştırmacıların dikkatini çekti.
Araştırmacı-yazar Ümit Şıracı, iki tarihi sembolün aynı yapıda bulunmasının, Türk ve Moğol kültürlerinin Selçuklu coğrafyasındaki etkileşimine dair benzersiz bir bulgu olduğuna dikkat çekti.
Şıracı, önemli keşif hakkında şu ifadeleri kullandu:
“Kervansarayın giriş cephesinde yer alan en dikkat çekici işaretlerden biri, Moğol kültüründe ‘Ölzii’ adıyla bilinen Ulzii tamgası. Moğolcada uğur, talih, bereket, kut anlamına gelen bu işaret; Moğol, Buryat, Tuva ve Altay topluluklarında sıkça görülüyor. Sonsuzluk düğümünü andıran bu kadim motifin anlamları arasında, zarardan korunma, kötülükten uzak kalma, hayatın kesintisiz devamı, uyum ve dengeli ilişki, şans ve bereket gibi temalar bulunuyor.
Kervansarayda bulunan bir diğer sembol ise Orhun Yazıtları’nın bilge veziri Tonyukuk’un boyuna ait olduğu düşünülen tamga. Aynı işaret, bugün Moğolistan’daki Bilge Tonyukuk Anıtı üzerinde de görülüyor. Bu işaret, Türk tarihinin en önemli devlet adamlarından biri olan Bilge Tonyukuk’un kültürel mirasının Anadolu’ya kadar ulaştığını gösteriyor.”
Yapının üzerindeki kabartmalar ve sembollerle ilgili yeni bir inceleme çalışması başlatılması bekleniyor.
Denizli-Afyonkarahisar kara yolundaki Saray Mahallesi’nde bulunan Çardak Han, geçtiğimiz yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğünce başlatılan restorasyon çalışmalarıyla yeniden ayağa kaldırılmıştı.
Kervansarayın, Anadolu Selçuklularının Denizli’de bilinen ilk valisi Honaz vilayeti sahibi Esedüddin Ayaz tarafından 1230’da yaptırıldığı biliniyor. Kara yolundan yaklaşık 500 metre içeride yer alan tarihi yapı, altı bölümlü beş sahından oluşuyor. Dikdörtgen kapalı mekanı ve kare avlusuyla dikkat çeken kervansarayın, Selçuklu sultan hanlarının bir örneği olduğu ifade ediliyor.
