Kaygı, gelecekte olabilecek olumsuz durumlara karşı hissedilen endişe, huzursuzluk ve gerginlik halidir. Klinik Psikolog, Psikoterapist Dr. Yasemin Meriç Kazdal, kaygıyı hafifletmenin yollarını ntv.com.tr okuyucularına özel yazdı.
İç dünyanızda darmadağınık hissederken dışarıya karşı gülümsediğiniz oldu mu? Çok önemli bir sınavınız için gecelerce uyuyamadığınız, bir spor müsabakasında derecenizi düşünmekten ne yaptığınıza odaklanamadığınız? Eğer cevaplarınız evetse yalnız değilsiniz.
Hayat bazen hepimiz için başlı başına bir tiyatro sahnesine dönüşebiliyor. Çevrenin beklentileri, soruları, sizin kendinizden beklentileriniz ve kendi içinizde bulmaya çalıştığınız cevaplar… Bu soru-cevap ve beklentiler arasında bazen kendimizi titrerken, sisli bir zihin içinde bulabiliyoruz. Peki, neden bu kadar kaygılıyız? Neden performansımızı bu kadar önemsiyoruz? Bu endişeyi nasıl yöneteceğiz?
PERFORMANS KAYGISI NEDİR? Performans kaygısı, kişiden kişiye değişen sebeplerle ortaya çıkabilen; aynı zamanda temelinde varoluşsal bir gerginliği de barındıran, yoğun stres ve endişe durumudur. Hayatın olağan akışında bir birey olarak, önce kendi gözümüzde sonrasında çevremizin ve toplumun gözünde onay ararız. Bu çok doğaldır. Bir birey, kendine bakabilmek ister. Varoluşunu görmek, kabul etmek ister. Ancak bu süreçte gerek toplum tarafından gerek bireyin kendi içinde çatışan birçok değer ve inanç sebebiyle zaman zaman performans kaygısı, başka bir deyişle ‘’yeterince’’ var olamama kaygısı belirir.
- Bir sınavdan önce yoğun korku yaşamak,
- Bir sahnede herkes sana bakarken ne yapacağını bilememek,
- Bir spor müsabakasında donup kalmak,
- Mükemmel’’ bir anne, arkadaş, sevgili, çocuk, öğrenci olmaya çabalamak,
- Gelen ret haberleriyle kendi değerini sorgulamak,
- ‘Ya olmazsa’ düşüncesiyle sürekli bir şeyleri ertelemek,
- Performans sergileyeceğiniz bir zamanda fizyolojik problemler yaşamak (baş ağrısı, mide bulantısı, titreme, kalp çarpıntısı)
Bu ve benzeri durumları, olayları yaşıyorsanız performans kaygısı yaşıyor olabilirsiniz. Tekrar söylemek de yarar var: Bu çok doğal bir durum ve yalnız değilsiniz.
Peki, neden performans kaygısı yaşıyor olabilirsiniz?
- Kendinizden beklentileriniz ya da çevrenizin sizden beklentileri çok yüksek olabilir.
- Mükemmeliyetçiliğe eğilimli olabilirsiniz.
- Rekabet ortamlarında huzursuz hissediyor, kendinizi kanıtlamak zorunda hissediyor olabilirsiniz.
- Kontrolü bırakmak istemiyor olabilirsiniz.
- Değer, yeterlilik, varoluş gibi temaları başarıyla bağdaştırmış olabilirsiniz.
- Özgüven eksikliği yaşıyor olabilirsiniz.
- Geçmiş deneyimlerinizin üzerinizde etkisi sürüyor olabilir.
Performans kaygısını yönetmek kolay olmayabilir. Ancak ilk etapta neyi neden yaptığınızı kendinize hatırlatmak, bu nedenler doğrultusunda mükemmel olmasa da ne şekilde yol alabileceğinizi, hatalarınızdan nasıl dersler çıkarabileceğinizi değerlendirmek ve sizlere iyi gelen, sizleri sakinleştirdiğini düşündüğünüz (nefes egzersizleri, yazmak, müzik dinlemek, yürüyüş, bir dostla sohbet etmek…) aktivitelere yönelmek kaygılı olsanız da yola devam etmenizde destekleyici olabilir.
Eğer performans kaygınız uzun süredir devam ediyorsa ve günlük yaşamınızdaki işlevselliğinizi etkilemeye başladıysa, bu durumu tek başınıza yönetmeye çalışmak zorlayıcı ve yorucu olabilir. Böyle bir durumda bir uzmandan destek almak, hem bu süreci daha etkili yönetebilmek hem de sonrasında kaygının altında yatan dinamikleri anlamak açısından önemli bir adım olabilir.
