Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda, İstatistik Kurumu Verilerinin Gerçeği Yansıtıp Yansıtmadığının Araştırılmasına İlişkin Meclis Araştırma Komitesinin Konu Hakkındaki Raporu ele alındı.
Komite Başkanı Alişan Şan, raporu okudu.
Raporda,enflasyon hesaplamalarında hala 1 Ekim 2014 – 30 Eylül 2015 tarihleri arasında yapılan ‘‘Hane Halkı Bütçe Anketi’’ sonuçlarının kullanıldığı ve bu anket sonuçlarının güncelliğini yitirdiği; ayrıca, enflasyon hesaplamalarında dikkate alınan fiyatların alandan derlenmesinde ve sisteme işlenmesinde ciddi sorunlar olduğu tespit edildi.
Rapora göre; bazı veriler fiyat derleme formundan farklı olarak enflasyon hesaplamasının yapıldığı bilgisayar sistemine yanlış ve/veya hatalı ve/veya farklı olarak işlendi; fiyat erleme formlarının incelemesi sonucunda metodolojiye aykırı veri girişleri yapıldı; fiyatın derlendiği iş yerinde o ürünün bulunmaması durumunda üç ay boyunca fiyat değişimi olmamış gibi eski fiyat enflasyon hesaplanmasında dikkate alındı; birçok ürünün fiyatı bazı yerleşim yerlerindeki fiyat derleme formlarında uzun süredir değişim göstermeden enflasyon hesaplamasında dikkate alındı.
Hatalı fiyat girişlerinin bir sonraki hayat pahalılığı hesaplama periyodunda düzeltilerek Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) oranına yansıtıldığı; ancak bu şekilde yapılan bir düzeltmenin de gerek hatalı fiyat girişi yapılan ayların gerekse fiyat değişimlerinin yansıtıldığı sonraki aylarda açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verisinin reel verilerle uyuşmadığı da ortaya konulan raporda, şu tespitler de yapıldı:
“İstatistik Kurumu’nun Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamasında büyük öneme sahip olan fiyat derleme formlarının işlenmesinde ve Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplaması ile ilgili özel bir bilgisayar programı kullanılmadığı ve bu sebeple de hesaplamaların hatalara çok açık olan excel programı kullanılarak yapılmasının hataları artırdığı;
İstatistik Kurumu’nun hayat pahalılığı hesaplamasında dikkate alınan ülke genelindeki 7 bin 881 ürünün fiyat hareketlerinin derlenip toplanması ile ilgili sadece Lefkoşa merkezde 20 personelin çalıştığı, bunun da personel başına yaklaşık 400 ürünün fiyatına aynı ay içerisinde 3 kez yerinde ve/veya elektronik ortamda ve/veya telefon ile ulaşarak elde etmesi ve topladığı verilerin de işlenmesi gerektiğinin tespit edildiği; bunun da bir çalışanın hata yapma ihtimalini arttırdığı;
İstatistik Kurumu personelinin yerinde yapılması gereken tespitlerde araç ve ulaşım sıkıntısı nedeniyle zorluklar yaşadığı ve zaman zaman da personelin kendi özel araçları ile ilgili alana gidip veri topladığı.”
Raporda çözüm önerilerine de yer verildi.
Buna göre; “İstatistik Kurumu’nun açıklamış olduğu verilerin doğru olup olmadığı tartışmalarının bir sonuca vardırılması adına bilimsel temelde bir çalışma yapılması gerektiği; İstatistik Kurumu Yasasında iyileştirmeler yapılmasının mutlaka gerekli olduğu; buna bağlı olarak İstatistik Kurumu kadrosunda bulunan personelin kadro sayısı ile görev, yetki ve sorumluluklarının bahse konu mevzuatta güncellenerek personelin daha verimli çalışabileceği yöntemler belirlenmesi gerektiği; Kesin nüfus sayısının saptanması ve buna bağlı olarak gerçek nüfusa göre yeni bir hane halkı bütçe anketi yapılarak alanında uzman akademisyen ve sivil toplum örgütlerinin katılımlarıyla İstatistik Kurumunun tüm hesaplama sisteminin yeniden gözden geçirilmesi gerektiği; Ekonomik faktörlerin tespiti ve strateji belirleme noktasında girdi – çıktı verimlilik hesaplamasının İstatistik Kurumu tarafından yapılması gerektiği; İstatistik Kurumu’nun daha sağlıklı ve güvenilir sonuçlara ulaşabilmesi için münhasır bir yazılım programı uygulamasına geçmesi gerektiği; İstatistik Kurumu’nun daha verimli çalışabilmesi ve hata yapma ihtimalinin azaltılması için insan kaynağı, araç ve ekipman sayısının arttırılması gerektiği, Gerek İstatistik Kurumu’nun beyan ettiği gerekse Komitenin tespit ettiği ilgili aylara yönelik hata ve/veya yanlışlıkların günümüz Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamasındaki son periyotta düzeltildiği.”