İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Tahran ile Kabil arasında Hilmend Nehri üzerindeki su sorununa ilişkin, “Afganistan’daki yöneticileri İran’ın su hakkını derhal vermeleri konusunda uyarıyorum.” dedi.
İran devlet televizyonunun haberine göre, ülkenin güneydoğusundaki Sistan-Beluçistan eyaletini ziyaret eden Reisi, burada yaptığı konuşmada, Afganistan’daki Taliban yönetimi ile Hilmend Su Yolu üzerinde yaşanan sorunu değerlendirdi.
Afganistan ile İran arasında bu konuda varılan tarihsel anlaşmalara işaret eden Reisi, Afgan hükümetinin iki taraf arasındaki uluslararası anlaşmalar ve sözleşmelere dayanarak Hilmend Nehri’ndeki suyu İran’ı ulaştırmakla yükümlü olduğunu söyledi.
Taliban yönetiminin barajlarda yeterli su olmadığı iddiası için teknik ekiplerin inceleme yapması gerektiğini söyleyen Reisi, “Uzmanlarımız su kıtlığını teyit ederse söyleyecek bir şeyimiz yok; aksi takdirde halkımızın haklarının çiğnenmesine izin vermeyeceğiz ve bu konu zaman aşımına uğrayacak bir mesele değildir.” diye konuştu.
Reisi, Afganistan yönetimine hitaben, “Sonradan şikayet etmemek için sözlerimi ciddiye alın. Hükümet, halkın hakkını nerede olursa olsun almaya kararlıdır. Afganistan’daki yöneticileri İran’ın su hakkını derhal vermeleri konusunda uyarıyorum.” ifadelerini kullandı.
– Abdullahiyan ile Muttaki görüşmesi
Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan da Afganistan’daki Taliban hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki ile konuyla ilgili telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Görüşmede, su sorununun çözümünün İran için ciddi bir konu olduğunu belirten Abdullahiyan, bu konunun iki ülke ilişkilerini etkileyeceğine dikkati çekti.
Muttaki ise görüşmede İran’ın Hilmend Su Yolu Anlaşması’ndaki haklarını kabul ettiklerini belirterek, sorunun kuraklık ve teknik sorunlardan kaynaklandığını aktardı.
Abdullahiyan daha sonra Sistan-Beluçistan eyaletinde konuyla ilgili gazetecilere yaptığı açıklamada, Afganistan tarafının barajların kapaklarını açacak kadar su olmadığını iddia ettiğini söyledi. İranlı Bakan, “Afgan yetkililere, İran teknik ekibinin barajlarda su olup olmadığını görmesi için bu barajı ziyaret etmesi gerektiğini açıkça söyledik.” diye konuştu.
Afganistan ile İran arasında bulunan Hilmend Su Yolu üzerindeki su sorunu 1973’te varılan anlaşmayla çözüme kavuşmuştu. Anlaşmaya göre, Afganistan su yolundan İran’a “normal koşullarda” saniyede 26 metreküp su vermeyi taahhüt etmişti. Bunun 22 metreküpü, “İran’ın su hakkı” olarak tanımlanırken, 4 metreküpü ise Afganistan’ın İran’a yönelik “iyi niyet göstergesi” olarak belirlenmişti. Buna rağmen anlaşmada, kuraklık dönemlerinde İran’a akan suyun saniyede 26 metreküpün altında olabileceği de belirtilmişti.
Taliban yönetimine göre, son yıllarda Afganistan’da yaşanan kuraklık nedeniyle İran’a akan su miktarının azalması, Tahran yönetimini rahatsız etmeye başlamıştı. Sık sık kurak dönemler geçiren iki ülke, 1973’te imzalanan anlaşmaya bağlı olduklarını ifade etmelerine rağmen su sorunu nedeniyle karşı karşıya geliyor.