Kıbrıs Türk Girişimci Kadınlar Derneği (GİKAD) öncülüğünde iki yıl önce kurulan Girişimci Kadınlar Kalkınma Kooperatifi (Gİ-KA Koop), Lefkoşa’daki eski tren istasyonu binasında satış noktası kurdu.
Binanın tarihi önemine atfen “İstasyon” adı verilen bu satış noktasında, sele sepetten babutsa macununa, kırsaldaki kadınların el emeği üretimleri alıcıyla buluşuyor.
Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) muhabiri, Kıbrıs Türk Girişimci Kadınlar Derneği (GİKAD) ve Gİ-KA Koop Başkanı İçim Çağıner Kavuklu, Gİ-Ka Koop As Başkanı Yeşim Direl ve İcra Kurulu üyeleri Ziynet Şah, Özlem Özbekoğlu, Özlem Ratip, Gülnur Sadıkoğlu, Ayşem Çelebi ve Şehnaz Çehreli Şefik ile görüştü, kooperatifin faaliyetleri hakkında bilgi aldı.
-Kavuklu: “Kadınların sadece katılımcı değil yön verici olmasına katkı koymak için yola çıktık”
GİKAD’da farklı sektörlerdeki kendiişlerinde başarıya ulaşmış, tecrübeler biriktirmiş ve bu bilgi ve tecrübelerini topluma aktararak kadınların güçlenmesini hedefleyen bir ekip olduğunu anlatan Kavuklu, “Sadece ekonomide değil siyasal yaşamdan sosyal sorumluluk projelerine, spor ve sanata, kadınların sadece katılımcı değil yön verici olmasına katkı koymak için yola çıkmış bir derneğiz” dedi.
Girişimciliğin sadece iş hayatında değil tüm alanlarda var olması gerektiğini düşündüklerine işaret eden Kavuklu, bu bağlamda sadece merkezde değil kırsaldaki kadınları da güçlendirmek için bu adımı attıklarını kaydetti.
Bölge ziyaretlerinde hem üreten ama pazar bulamayan hem de ekonomiye katılmak isteyen ama bunu nasıl yapacağını bilmeyen kadınlarla karşılaştıklarını belirten Kavuklu, bu noktada bir platforma ihtiyaçları olduğunu fark ettiklerini söyledi.
Kıbrıslı Türklerin kültüründe kooperatiflerin önemli yer olduğuna işaret eden Kavuklu, Gİ-KA Koop yetkili kurullarında yer alan kadınların hepsinin bu konuda oldukça duyarlı olduğunu belirtti.
Kooperatif yönetiminde sanayiden pazarlamaya, eğitimden satışa her alanda uzman kadınlar bulunduğunu anlatan Kavuklu, “Güçlerimizi birleştirdik” dedi.
Kavuklu, Gİ-KA Koop’un İspanya ve İtalya’da etkin olan b tipi sosyal kooperatif modelini takip ettiğini ifade etti.
-“İlk adımda üretime katılmak isteyip imkân bulamayan kadınlara ulaştık”
Kooperatif olarak attıkları ilk adımlardan birinin, üretime katılmak isteyip imkân bulamayan kadınlara ulaşmak olduğunu dile getiren Kavuklu, bu çerçevede Sipahi köyündeki kadınlara dikiş makinesi, kumaş ve iplik hibe ettiklerini ve dikiş eğitimi verdiklerini söyledi. Projeyi ve hibelerin yasal takibini Berin Avunduk’un üstlendiğini bildiren Kavuklu, kadınların bu malzemelerle ürettikleri masa örtüsü ve peçeteleri satın almaları için Kıbrıs Türk Otelciler Birliği’yle anlaştıklarını belirtti.
Kavuklu böylece, kadınların ürettiği ürünleri peşin olarak satın almaya başladıklarını anlatarak, “Şimdiden evine para götüren kadılar var. O kadınlardan biri şoför okuluna gitti ehliyet aldı ve araba kullanmaya başladı” dedi ve projenin şimdiden yaratmaya başladığı değişime işaret etti.
Yine bu proje kapsamında sığınma evlerindeki kadınlara da makine ve malzeme hibe ettiklerini söyleyen Kavuklu, buralarda üretilen masa örtüleri ve peçetelerin otellere satılacağını açıkladı.
Öte yandan hapishanedeki kadınlar için de bir proje ürettiklerini kaydeden Kavuklu, “Hapishanedeki kadınların makineleri varmış ama ne yapacaklarını bilmiyorlardı. Onlara atık kumaşları vereceğiz, bizlere alışveriş ve plaj çantası dikecekler” dedi. Kavuklu, böylece hapishanedeki kadınların hem para kazanacağını hem de hapisten çıktıktan sonra kullanabilecekleri bir beceri geliştireceklerini vurguladı.
Halihazırda üretim yapan kadınların ürünlerini satışa hazır hale getirerek İstasyon’da sattıklarını da ifade eden Kavuklu, bu sürece büyük önem verdiklerini belirtti.
Ürünleri standardize ederek, daha cazip hale getirmek üzere dizayn ettiklerini ve doğru şekilde paketleyerek satışa sunduklarını anlatan Kavuklu, böylece ürünleri satışa hazır hale getirdiklerini söyledi.
İçim Çağıner Kavuklu, kadınlardan aldıkları tüm ürünlerin ücretlerini peşin olarak ödediklerine vurgu yaparak, aldıkları ürünleri ya toplu şekilde otellere ya da perakende şekilde İstasyon’da sattıklarını ifade etti.
Daha önce tren istasyonu olan bu binayı Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden kiraladıklarını anlatan Kavuklu, verdikleri destek için Vakıflar İdaresine teşekkür etti, “Bu istasyon bizim için çok önemli bir nokta oldu. Bizim dışarı açılma yerimiz oldu. Burası sayesinde kadınların üretimleri turistlere ve insanımıza ulaşacak” dedi.
-100’ün üzerinde kadının üretimleri satışta
Şu anda adanın dört bir yanından kadınların 100’ün üzerinde kadının üretimini İstasyon’da satışa sunduklarını dile getiren Kavuklu, kooperatifin üreten tüm kadınlara açık olduğunu anlattı.
-“Birlikte üretmenin keyfine varmak isteyen bütün kadınlara kapımız açık”
Üreten ve kendini geliştirmek isteyen, birlikte üretmenin keyfine varmak isteyen bütün kadınlara kapılarının açık olduğunu kaydeden Kavuklu, kooperatife üye olmak isteyenlerin internet sitesi ve sosyal medya hesaplarından kendilerine ulaşabileceğini duyurdu.
Gelir paylaşımı konusuna da değinen Kavuklu, “Burada hedefimiz kadının ürettiği zaman hakkını alması. Kadınlardan ürünlerin 10 liraya alınıp 20 liraya satılmasına engel olmak… Ürünlerin doğru piyasa değerinde satılmasını sağlamak…” dedi.
Kooperatifin satılan ürünlerden sadece faaliyetlerini yürütmelerine yetecek miktarda bir pay aldığını anlatan Kavuklu, “Amacımız kâr etmek değil” diye konuştu.
-Direl: “Denetlenebilir ortak mutfaklar kurmayı planlıyoruz”
Kooperatifin şu anda kadınların evinde yaptığı üretimi denetleyerek satın aldığını aynı zamanda hijyen ve paketleme eğitimleri verdiğini ifade eden As Başkan Yeşim Direl, önümüzdeki süreçte, üretim için, denetlenebilir ortak mutfaklar kurmayı planladıklarını ifade etti. Direl, böylece, ihracat yapmanın da mümkün hale geleceğini kaydetti.
Şu anda ortak mutfak projesini, Serdarlı’yı pilot bölge olarak seçerek başlattıklarını dile getiren Direl, ilerleyen süreçte tüm bölgelerde ortak mutfaklar kuracaklarını belirtti.
İçim Çağıner Kavuklu’nun kooperatife Altınova’da bir arazi bağışladığını ve bu araziye lavanta ve kokulu Kıbrıs gülleri ekildiğini dile getiren Direl, TİKA, KEİ ve YAGA desteğiyle alınan distilasyon cihazıyla aromatik uçucu yağlar elde edileceğini anlattı.
Gıda, ilaç ve kozmetik sanayide kullanılacak bu yağlar sayesinde yüksek katma değerli ürünler elde edileceğini ifade eden Direl, aromatik bitki yetiştiriciliği ve distilasyon konusunda yönetim kurulu üyesi, DAÜ’de öğretim görevlisi de olan Doç. Dr. Eda Becer’in tüm bilimsel hazırlık, hibe başvuruları, distilasyon ve ürün geliştirme sürecinde kendilerine yön verdiğini belirtti.
Direl, Beyarmudu Belediyesiyle de “Tarım Okulu” projesini hayata geçirdiklerini söyledi. Bu projeyle bölge halkının tarım yoluyla ekonomiye katılmasını sağlamayı amaçladıklarını kaydeden Direl, unutulmuş ata tohumlarının yetiştirilmesini sağlamayı planladıklarını dile getirdi.
-Şah: “Ürünlerin katma değerlerini artırmak, kadınların yeteneklerini ortaya çıkarmak için çalışıyoruz”
İcra Kurulu üyelerinden Ziynet Şah, GİKAD’ı kurduklarında vizyonlarının iletişim, gelişim ve değişime liderlik etmek olduğunu açıkladıklarını anımsatarak, bunu kadınlarla birlikte hayata geçirmek üzere bu kooperatifi kurduklarını dile getirdi.
Şah, üretilen ürünlerin katma değerlerini artırmak, kadınların yeteneklerini ortaya çıkarmak için çalıştıklarını vurguladı.
-Özbekoğlu: “Burası kadınlar için bir varış ve hareket noktası, bir buluşma noktası”
İcra Kurulundan Özlem Özbekoğlu da üreten kadınlara markalaşma yolu açtıklarını ifade ederek, gıda ürünlerini etiketleyip son kullanma tarihlerini de yazdıklarını belirtti.
Satış noktasının olduğu binanın eskiden bir tren istasyonu olduğunu anımsatan Özbekoğlu, “Burası kadınlar için bir varış ve hareket noktası, bir buluşma noktası… Burada duran her kadın, yoluna daha güçlü şekilde devam edecek” dedi.
Özbekoğlu, hedeflerinin daha çok istasyon açmak olduğunu da kaydetti.
-Ratip: “Farklı bölgelerde farklı eğitim ihtiyaçları da tespit ettik, bunları gidermek için eğitim programları hazırladık”
İcra Kurulu üyesi Özlem Ratip, kooperatifin eğitim ayağına vurgu yaptı. “Farklı bölgelerde farklı eğitim ihtiyaçları da tespit ettik, bunları gidermek için eğitim programları hazırladık” diyen Ratip, örneğin Karpaz’da finansal okuryazarlık eğitimi düzenleneceğini anlattı.
Birçok noktada ürün paketleme eğitimleri de verileceğini kaydeden Ratip, kadınların eğitim noktalarına ulaşamadığı bölgeler için de eğitim tırı projeleri olduğunu belirtti.
-Sadıkoğlu: “Herkesin hoşnut olduğu şey, Kıbrıs’la ilgili tüm ürünleri aynı yerde bulabilmeleri ve alışverişlerinin kadınların faydasına olduğunu bilmeleri”
Kooperatifin satış noktası olarak işlev gören İstasyon’un idarecisi Gülnur Sadıkoğlu da, mağazaya büyük ilgi olduğunu söyledi. Sabah 09.30 akşam 17.00 arasında açık olan mağazanın Cumartesi günleri de hizmet verdiğini dile getiren Sadıkoğlu “Herkesin hoşnut olduğu şey, Kıbrıs’la ilgili tüm ürünleri aynı yerde bulabilmeleri ve alışverişlerinin kadınların faydasına olduğunu bilmeleri” dedi.
Şu anda mağazada yer alan kafeyi geliştirmek için çalıştıklarını kaydeden Sadıkoğlu, öğlen yemeği servisi yapmayı planladıklarını ifade etti. Sadıkoğlu kısa süre içinde turist otobüslerinin de İstasyon’da durup turistlerin alışverişine imkan sağlayacağını belirtti.
-Çelebi: “KKTC ekonomisine kadın eli değdi”
Uluslararası Para Fonu’nun ekonominin ileriye gitmesi için dünyaya kadın eli değmesi gerektiğini açıkladığına işaret eden İcra Kurulu üyesi Ayşem Çelebi de, projeyle birlikte KKTC ekonomisine kadın eli değdiğini, bunun ekonomiye dönüşünün çok fazla olduğunu belirtti.
Kadınların büyük katma değer yarattığını anlatan Çelebi, projenin ülke tanıtımı için de oldukça önemli olduğunu söyledi.
-Şefik: “Ürün geliştirme ve pazarlama konusunda yardım ediyoruz”
İcra Kurulu’ndan Şehnaz Çehreli Şefik ise kadınlara ürün geliştirme ve pazarlama konusunda yardım etkilerini anlattı.
Geleneksel el işlerinin satılabilir hale gelmesi için ürünlerin modernize edilebileceğini söyleyen Şefik, Lapta İşi elişlerini örnek vererek, bunların gömleklere aplike edilebileceğini anlattı.
“Onları daha kreatif, daha yenilikçi bir noktaya getirmek için çalışıyoruz” diyen Şefik, ürünleri talep görecek hale getirmelerine yardım ettiklerini belirtti.
