Türkiye’de 14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi süreci, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen depremler nedeniyle yeni önlemler altında yürütülecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa’nın 116’ncı maddesinin verdiği yetkiyle 18 Haziran’da yapılması gereken Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi’nin 14 Mayıs’ta yenilenmesi kararını imzaladı. Kararın aynı gün 10 Mart’ta Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanmasıyla gözler Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) çevrildi.
YSK da Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi’nin 14 Mayıs 2023’te, Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tura kalması halinde ikinci tur seçimin 28 Mayıs 2023’te yapılmasına dair kararlarını açıkladı.
Kurulda seçim takvimine yönelik süreç devam ediyor. YSK seçimin başlangıç tarihini ve seçim takvimini açıkladıktan sonra, 14 Mayıs’a kadar süreç bu takvime göre işleyecek.
AA muhabiri, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerin ardından alınan seçim kararı sonrası merak edilenleri 10 soruda derledi.
1 – Deprem bölgesinde kaç seçmen bulunuyor, bölge kaç milletvekilini kapsıyor?
Depremlerden etkilenen bölgede 11 il seçim, 140’ın üzerinde ilçe seçim kurulu bulunuyor. Yaklaşık 9 milyon seçmenin bulunduğu bölgenin 96 milletvekilini kapsadığı belirtiliyor.
2 – Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ildeki seçmenlerin adres değişikliklerini ne zamana kadar yapması gerekecek? Depremzedeler yeni adres beyanını nasıl yapacak?
YSK ve İçişleri Bakanlığının görüşmeleri sonrasında depremzedelerin adres değişikliklerini yapması için kolaylık sağlandı. Depremzedeler, seçim işlemleri için 17 Mart gecesine kadar yeni adres beyanında bulunabilecek. Adres beyanı işlemleri, nüfus müdürlüklerinin yanı sıra e-Devlet ve nüfusmatikler aracılığıyla yapılabilecek. Depremzedeler taşındığı yerdeki adrese yurt, otel, pansiyon gibi geçici yerler dahil, aynı il veya ilçe içindeki ikamet adresi dışında başka bir konut, prefabrik ev, yurt, konteyner, çadır kent, huzurevi ve benzeri yerde barınıyorsa bu tür geçici yerlere yönelik yeni adres beyanını, 17 Mart saat 23.59’a kadar yapabilecek. 18 Mart tarihinden itibaren ise adres beyanına dair işlemler, ilçe seçim kurullarının kararıyla yapılacak.
3 – Örneğin, yıkımın büyük olduğu Hatay’daki sandıklar Adana’ya taşınabilir mi?
Hayır, taşınamaz. Sadece, aynı seçim çevresi içinde mahalleler başka bir mahalleye taşınabilir. Örneğin, Hatay’ın Defne ilçesindeki sandıklar, Erzin’e kurulabilir ama başka bir ile kurulamaz.
4 – İl değiştiren depremzede seçmenlerin kullandığı oy hangi seçim çevresi için sayılacak?
Seçmenler, adres kaydını nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim çevresi için sayılacak.
5 – Depremden etkilenen illerde sandık nereye, nasıl kurulacak?
Deprem bölgesinde eskiden hangi okullara sandık kuruluyorsa aynı okullara yine sandık kurulacak. Okullar yıkılmış ya da hasar görmüş olsa bile bahçesine konteyner konarak oyların kullanılması sağlanacak.
6 – Evi yıkıldığı için adresi kalmayanlar ve kütüğünü başka adrese taşımayanların seçmenlik hakkı kaybolur mu?
Hayır. Seçimlerin Temel Hükümlerine İlişkin Kanun’un 36. maddesinde yapılan değişiklik, 6 Nisan 2023’te yürürlüğe girecek. Madde, “Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir şekilde oy kullanma hakkından yoksun bırakılamaz. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres kayıt bilgileri kapsamında seçmen kütüğüne kaydedilirler.” hükmünü içeriyor.
Yani evi yıkıldığı için adreslerini kaybetmiş seçmenler, eski adreslerindeki gibi oy kullanma hakkına sahipler. Bu seçmenler, başka adrese naklini yapmasa bile en son kayıtlı oldukları geçerli adreste seçmen olmaya devam edecek.
7 – Depremden etkilenen illerden göç eden seçmenler bulunuyor. Bu durumda göç veren illerdeki milletvekili sayısı değişti mi?
Milletvekili sayıları, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 5. maddesine göre belirleniyor. “Seçim çevreleri ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı Yüksek Seçim Kurulu tarafından, genel nüfus sayımı sonuçlarının açıklanmasından itibaren en geç altı ay içinde, 4’üncü madde uyarınca tespit edilerek Resmi Gazete, radyo ve televizyonla ilan edilir.” hükmünü içeriyor. Buna göre YSK, 31 Aralık 2022 tarihli nüfus ve TÜİK verilerine göre milletvekili sayılarını belirledi. Deprem bölgesindeki illerin çıkaracağı milletvekili sayısı değişmedi.
8 – Milletvekili aday adayı olmak isteyen kamu görevlilerinin ne zaman kadar istifa etmesi gerekecek?
Milletvekilliği seçiminde aday adayı olmak isteyen kamu görevlilerinin 16 Mart Perşembe saat 17.00’ye kadar istifa etmesi gerekecek.
9 – Bir sandıkta kaç seçmen oy kullanacak?
Bir sandıkta oy kullanacak seçmen sayısı il ve ilçelerde 360 ila 380 kişi olacak. Köylerde seçmen sayısının 400’ü aşmaması halinde bir sandıkta oy kullanılabilecek.
10 – Türkiye genelinde hangi saatler arasında oy verilecek?
Türkiye genelinde oy verme işlemi 08.00 ile 17.00 saatleri arasında yapılacak. Saat 17.00 itibarıyla sırada bekleyenler varsa bu kişilerin sandık kurulu başkanınca sayılıp oy vermeleri sağlanacak.
AA/BRT
