Yaşlı Hakları ve Ruh Sağlığı Derneği, Sevgililer Günü’nde yaptığı açıklamada, “Aşk yaşla azalmaz, insan hakları da azalmamalı” mesajı göndererek, ülkede yaşlı haklarının iyileştirilmesi ve yaşlı bakım sektörünün gelişiminin desteklenmesi için gerekli adımların atılması çağrısını yineledi.
Dernek tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Yaşlılarımızı ne kadar seviyoruz?” sorusunu yöneltilerek, ülkede mevcut yaşlı haklarının durumuna ve yaşlı bakım sektöründeki eksikliklere dikkat çekildi.
Yaşlıların, “Sıcak aile odaklı Kıbrıs kültürünün parlayan temsilcileri” olduğu ifade edilen açıklamada,
“Öyleyse neden Kuzey Kıbrıs’ta onları sevmiyor gibiyiz? Toplum değişti, yaşam maliyetleri yüksek, her iki eş de geçinmek için çalışıyor. Ayrıca, aile üyelerinin bakımı yerine profesyonel yaşlı bakımını dışarıdan temin etme tabusu da yavaş yavaş azalmaktadır. Değişen toplum ve nüfusa rağmen sosyal politika bu değişimlere yetişememiştir. Peki yaşlılarımızı ne kadar seviyoruz?” sorusu yöneltildi.
Açıklamada, Dernek, Birleşmiş Milletler’in yaşılar için “bağımsızlık”, “katılım”, “bakım”, “kendini gerçekleştirme” ve “onur” ilkelerine göre ülkedeki mevcut yaşlı hakları ve yaşlı bakım sektörünü de değerlendirerek, ülkenin yaşlı hakları açısından “yetersiz” olduğu tespitinde bulundu.
Açıklamada, “Kaliteli destek ve bakıma erişimlerini sağlıyor muyuz; yeterli yiyecek, su, barınak, giyecek ve sağlık bakımı? Evlerinde kalmalarına izin veren yasal, denetlenebilir, erişilebilir ve kaliteli ev bakımı hizmetlerimiz var mı? Onlara insancıl ve güvenli bir ortamda koruma, rehabilitasyon ve sosyal ve zihinsel teşvik sağlayan uygun düzeyde kurumsal bakım sağlıyor muyuz? Onurlarına, inançlarına, ihtiyaçlarına ve mahremiyetlerine tam saygı ve bakımları ve yaşam kaliteleri hakkında karar verme hakları da dahil olmak üzere, herhangi bir barınak, bakım veya tedavi tesisinde yaşarken insan haklarından ve temel özgürlüklerden yararlanabiliyorlar mı? Onurlu ve güvenli bir şekilde yaşayabiliyorlar mı ve sömürüden ve fiziksel veya zihinsel istismardan arınmışlar mı? Yaşlı kişilere yaş, cinsiyet, ırk veya etnik köken, engellilik veya diğer statüleri ne olursa olsun adil davranılıyor mu ve ekonomik katkılarından bağımsız olarak değer veriliyor mu?” da dahil olmak üzere birtakım sorular sorularak, bu konularda ülkedeki yaşlı haklarının temin edilmesinde “yetersiz” olduğu tespitinde bulunuldu.
DERNEKTEN 6 MADDELİK ÖNERİLER
“Şu anda Kuzey Kıbrıs’ta yaşlı haklarının korkunç tablosu” bulunduğuna işaret eden Dernek, yaşlı haklarının güvence altına alınması için altı maddeden oluşan önerilerini açıkladı ve bu konuda adımlar atılması yönündeki çağrısını yineledi:
“1. Bakım evlerinin standartlarını belirleyecek yeni bir bakımevi düzenleme yasasının acilen çıkarılıp yürürlüğe girmesi ve fiilen uygulandığı devlet organları tarafından takip edilmesi,
2. KKTC’de yaşlı bakımı sektörünün gelişimini desteklemek için devlet teşviki veren yeni hükümet politikalarının geliştirilmesi, girişimcilerin huzurevleri, yardımlı yaşam tesisleri, bakımevleri vb. yaşlı bakımı için tesisler inşa etmeleri için teşvik politikalarının sağlanması,
3. Üniversite geriatri bölümleri ile işbirliği içinde yaşlı bakıcılarına eğitim olanakları sağlanması,
4. Hasta, savunmasız veya hareket sorunları olan herkesin nitelikli bakıcılardan/hemşirelerden
yararlanabilmesi için yasal, şeffaf ve erişilebilir yollarla evde bakım hizmetlerine erişimin sağlanması,
5. Türkçe bilmeyen kimsesiz yabancı yaşlılar için sosyal desteğin sağlanması ve bakım evlerinde farklı dil bilen personel çalıştırılması için destek verilmesi,
6. Savunmasız, kimsesiz yaşlıların veya ölümcül hastaların onurlu ve saygılı bir şekilde tedavi edildiği uzun süreli bakımevlerinin kurulması ve gelişmesine destek verilmesi ve bu bakımevlerine erişimin sağlanması. Bakımevlerinin erişilebilir, yasalarla düzenlenmiş, sürdürülebilir, uygun fiyatlı ve misafirperver olması gereklidir.
Yılda bir veya iki kez ziyaret edip, yaşlılarımızı elden bir öpücük vermek yeterli değildir. Yaşlılarımızı gerçekten seviyorsak onların haklarını korumalıyız.”
TAK/BRT